Mugarriak

Gehienetan mendeak dituzte, eta urteen poderioz, izkinak borobildu zaizkie, goroldioak estali ditu edota gainean idatzita zutena erdi ezabatu egin zaie. Forma laukizuzena izan ohi dute, nahiz eta bestelakoak ere badiren, harkaitz bizian landutakoak, esaterako. Mendi gailur, lepo eta hegietan, bide bazterretan eta soro nahiz belardietan egon daitezke. Haranen hondoetan, ordea, errekek markatu ohi dute mugalerroa eta mugarrien beharrik ez da izaten orduan.

Bakarra, parea edo gehiago egon daitezke elkarren ondoan, zenbatetan berrituak izan direnaren arabera. Mugarriez gain, gizakiak beste era bateko seinaleak ere erabili izan ditu mugatzeko orduan, hala nola harresi eta lubakiak, eta horietakoak ere badira udalerrian.

Mugarriak nonahi daude herriko bazterretan, batzuk agerian, beste batzuk sasipean ezkutatuta. Baina urteak eta belaunaldiak pasatu ahala ondare hori ere neurri batean galdu egin da. Asko dira desagertu direnak, naturak berea zena berreskuratu duelako batzuetan, ezjakintasunaren erruz besteetan, eta gizakiaren axolagabekeriagatik gehienetan. Izan ere, bailaretan batez ere, errepide, urbanizazio eta lantegi berriak eraikitzerakoan ez dituzte kontuan hartu, behin lanak amaituta ez dira berrezarri edo ordezkatu, eta hala, ez dira kontserbatu.